Aradska srpska episkopija

Aradska srpska episkopija je bila eparhija Srpske pravoslavne crkve.

Na teritoriji današnje rumunske aradske episkopije postojale su od 16. do 18. vijeka dvije eparhije, jenopoljska i aradska. Jenopoljskih episkopa poznato je nekoliko iz toga vremena, ali aradski nijedan. Zna se samo toliko, da su krajem 17. vijeka obje te episkopije spojene u jednu episkopiju sa temišvarskom, a početkom 18. vijeka organizovana je ponovo samostalna aradska srpska episkopija. U njen sastav su ušle u početku samo jenopoljska, a nešto kasnije i velikovaradska eparhija, koja je dotle sa jegarskom sačinjavala posebnu srpsku episkopiju.

Kada je carskom rezolucijom od 24. decembra 1864. odobreno istupanje Rumuna iz srpske Karlovačke mitropolije, prešla je aradska episkopija u sastav novoorganizovane rumunske sibinjske mitropolije, a srpske opštine i parohije odvojene su u poseban aradski srpski protoprezviterat i pridružene su temišvarskoj eparhiji. Tom prilikom Srbi su izgubili, uglavnom zbog svog nehaja, i svoj stari manastir Hodoš, kod Arada, zadužbinu vlasteoske porodice Jakšića iz 15. vijeka.

Upravljajući Srbima i Rumunima u aradskoj i velikovaradskoj episkopiji, srpski episkopi su imali da izdrže tešku borbu sa unijom, koja je ranije kod Rumuna imala mnogo uspjeha.

Prvi episkop udruženih eparhija bio je Isaija Đaković, koji je 1708. izabran za srpskog mitropolita pod habzburškom vlašću. Za njim su se ređali:

• Joanikije Martinović (1710—1721),
• Sofronije Ravaničanin (1722—1726),
• Vićentije Jovanović (1726—1731),
• Isaija Antonović (1731—1748),
• Pavle Nenadović (1748—1749),
• Sinesije Živanović (1749—1768),
• Pahomije Knežević (1769—1783),
• Petar Petrović(1784—1786),
• Pavle Avakumović (1786—1815),
• Nestor Jovanović (1829—1834),
• Gerasim Rac (1835—1852) i
• Prokopije Ivačković (1853—1873).

• Aradski srpski protoprezviterat
• Arad

• Grujić, Radoslav (1927). „Aradska srpska episkopija”. Narodna enciklopedija. Zagreb: Bibliografski zavod.