Zastrzyk domięśniowy

Ten artykuł od 2011-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zastrzyk domięśniowy, in. iniekcja domięśniowa (łac. iniectio intramuscularis, i.m.) – wprowadzenie igły do mięśnia, w celu wprowadzenia roztworu (najczęściej leku). Podawane objętości nie powinny przekraczać 5 ml. Płyny do wstrzyknięć domięśniowych powinny mieć pH 7,0, być izoosmotyczne lub słabo hiperosmotyczne, aby zwiększyć przenikanie leku do otaczających tkanek^[1]. Wchłaniają się w czasie 10–15 min.

Miejsce wykonywania

Iniekcje te najczęściej wykonuje się w mięśnie pośladkowe wielkie, ale mogą być także wykonywane w mięśnie uda lub ramion. Iniekcje w pośladki są – mimo nieco głębszego wbicia igły – najmniej bolesne jeśli chodzi o moment wbijania igły i wstrzykiwania roztworu; jednak po iniekcjach, szczególnie seryjnych, ból pośladków jest dokuczliwy i utrzymuje się dość długo.

Zastrzyki w pośladek wykonuje się w pozycji leżącej z nogą zgiętą lekko w kolanie (stopa położona na kostce drugiej nogi), co zmniejsza napięcia mięśni pośladka, ułatwia wbicie igły i zmniejsza ból przy podawaniu leku. Należy unikać podawania iniekcji w pozycji siedzącej, a tym bardziej w stojącej, ze względu na możliwą reakcję pacjenta, np. omdlenie.

Miejsce wbicia igły wybiera się na podstawie podziału pośladka na 4 kwadranty. Wyznacza się pozorną linię prowadzącą od końca bruzdy pośladkowej do kolca biodrowego i drugą – przechodzącą przez środek pośladka. Igłę wbija się w środek górnego zewnętrznego kwadrantu. Pamiętać należy, że jest to tylko jedna, najczęściej stosowana w Polsce, metoda wyznaczania miejsca wkłucia w przypadku iniekcji domięśniowych.

W przypadku iniekcji w udo, jedną rękę opiera się w okolicy krętarza, drugą ponad kolanem. Odwiedzione pod kątem 90° kciuki wyznaczają wyobrażoną linię pośrodkową uda. Igłę wbija się w środkowej jednej trzeciej tej linii po zewnętrznej stronie uda.

Podczas wstrzyknięcia w mięsień naramienny wykonuje się go na szerokość 2-3 palców poniżej wyrostka barkowego łopatki. Ramię powinno być rozluźnione w trakcie iniekcji. Podczas tego rodzaju iniekcji istnieje możliwość uszkodzenia nerwu promieniowego, więc leki w to miejsce podaje się w wyjątkowych sytuacjach i w małych ilościach.

Łatwość iniekcji

Iniekcje w mięsień pośladkowy wykonuje się dość łatwo, jednakże ze względu na dużą ilość możliwych powikłań mogą być one wykonywane tylko i wyłącznie przez osoby posiadające do tego uprawnienia tj.: pielęgniarki, położne, ratowników medycznych, felczerów i lekarzy.

Wskazania

Celem wstrzyknięcia jest^[2]:

• szybkie zadziałanie terapeutyczne
• ochrona przewodu pokarmowego
• z powodu braku możliwości podania leku doustnie

Przeciwwskazania

Możliwe przeciwwskazania obejmują:

• wstrząs
• podejrzenie zawału serca (z uwagi na ewentualne leczenie fibrynolityczne)
• skłonność do krwawień
• branie środków przeciwzakrzepowych
• zwłóknienia tkanki podskórnej i/lub mięśniowej
• zmiany patologiczne skóry, np. wysypka
• tatuaż w miejscu iniekcji
• stan zapalny lub ropny w miejscu iniekcji
• roztwór do wstrzyknięcia zawierający związki wapnia

Powikłania

Możliwe powikłania iniekcji domięśniowych obejmują:

• zakażenie (w wyniku nieprzestrzegania zasad aseptyki i antyseptyki)
• ropień poiniekcyjny (u pacjentów z obniżoną odpornością, np. leczonych cytostatykami, cukrzyków)
• uszkodzenie nerwów (w szczególności nerwu kulszowego i splotu ramiennego)
• jałową martwicę mięśnia (zwłaszcza przy stosowaniu kortykosteroidów)
• zrosty poiniekcyjne (u niektórych pacjentów tak liczne, że uniemożliwiają kolejne iniekcje)
• powikłania wynikające z działania leku, np. reakcje uczuleniowe
• zwłóknienia i stwardnienia tkanki podskórnej
• zanik tkanki podskórnej
• wstrząs anafilaktyczny
• zespół Nicolaua oraz zespół Hoigné (w wyniku podania kryształków lub zawiesiny leku do naczynia krwionośnego)
• zator tłuszczowy (przez podanie leku oleistego do naczynia krwionośnego)
• upośledzenie wchłaniania leku (w wyniku zbyt płytkiego wkłucia lub użycie zbyt krótkiej igły)
• bolesność (przez częste podawanie leku w to samo miejsce oraz przez zbyt szybkie podanie leku)
• szybkie wchłanianie leku (przez podania leku do naczynia krwionośnego w wyniku braku aspiracji)
• krwiak podskórny (w wyniku uszkodzenia naczynia krwionośnego)

Fobia

Wiele osób czuje lęk przed przyjmowaniem iniekcji domięśniowych, szczególnie w pośladki, wraz z objawami układu autonomicznego (przyspieszenie częstości skurczów serca, poty, omdlenie).

Przypisy