Szafirek

Szafirek

Szafirek armeński
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	szafirek
Nazwa systematyczna
Muscari Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4: s.p. (1754)[3]
Typ nomenklatoryczny
Muscari botryoides (L.) Mill.[4]
Synonimy
Botryanthus Kunth Botryphile Salisb. Czekelia Schur Eubotrys Raf. Moscharea Salisb. Moscharia Tourn. ex Salisb. Muscarimia Kostel. ex Losinsk. Eubotrys Raf.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Szafirek (Muscari Mill.) – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje 54 gatunki^[3]. Występują one w północnej Afryce, Europie (z wyjątkiem północnej części kontynentu) i południowo-zachodniej Azji^[3][5]. Rodzaj we florze Polski nie ma dziko występujących przedstawicieli. Tradycyjnie zaliczany do tego rodzaju szafirek miękkolistny^[6] klasyfikowany jest współcześnie do rodzaju Leopoldia jako L. comosa^[3].

Kilka gatunków zostało rozprzestrzenionych na świecie jako rośliny ozdobne^[5][7], wykorzystywane także jako aromatyczne^[7]. Popularne w uprawie są zwłaszcza: szafirek armeński M. armeniacum, szafirek drobnokwiatowy M. botryoides, szafirek groniasty M. neglectum, szafirek miękkolistny i Muscari racemosum^[7]. Szafirki splecione z przęślą znaleziono splecione w wieńce zakładane na głowy zmarłym przez neandertalczyków^[7].

Morfologia

Pokrój

Bylina z organem zimującym w postaci podziemnej, owalnej cebuli z brązową tuniką, bez cebulek przybyszowych^[5].

Liście

Tylko odziomkowe w liczbie 2–7 o blaszce równowąskiej, czasem bruzdowanej, nagiej, zwykle mięsistej^[5].

Kwiaty

Zebrane w kwiatostan groniasty na szczycie głąbika, wielo- i gęstokwiatowy, rozciągający się zwykle podczas owocowania, z przysadkami. Bliżej wierzchołka kwiaty mniejsze, płonne i często odmiennie zabarwione. Kwiaty pachnące. Okwiat rurkowaty lub dzbankowaty, listków okwiatu 6, zrośniętych, tylko na szczycie wolnych i tu odgiętych. Miodniki na wewnętrznej części listków okwiatu. Pręcików 6 w dwóch okółkach, dłuższe od okwiatu, pylniki ciemnoniebieskie, kuliste. Zalążnia górna, zielona z 3 komorami. Słupek pojedynczy, zakończony trójdzielnym znamieniem^[5].

Owoce

Tępo trójkanciaste torebki zawierające 6 kulistych, czarnych nasion^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

W systemie APG IV z 2016 rodzaj z podrodziny Scilloideae Burnett (plemię Hyacintheae podplemię Hyacinthinae^[8]) z rodziny szparagowatych w obrębie szparagowców. W poprzedniej wersji systemu (APG II z 2003) zaliczany wraz z obecną podrodziną Scilloideae do rodziny hiacyntowatych^[2].

Niektóre zaliczane tu tradycyjnie gatunki wyodrębnione zostały do innych rodzajów: Pseudomuscari Garbari & Greuter, Leopoldia Parl. i bellewalia Bellevalia.

Wykaz gatunków^[3][9]

Uprawa

Cebule szafirków wykopuje się w czerwcu i lipcu. Można je przechowywać w suchym piasku w temperaturze około 20 °C lub od razu wysadzić w miejsce docelowe we wrześniu lub październiku. Cebule umieszcza się w ziemi na głębokości ok. 6–8 cm w rozstawie ok. 8–10 cm ponieważ roślina szybko się rozrasta. Szafirki nie potrzebują częstego przesadzania. Regularnie nawożone mogą rosnąć w jednym miejscu nawet kilka lat^[10].

Przypisy