Lipiennik

Liparis latifolia

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

storczykowate

Podrodzina

epidendronowe

Rodzaj

lipiennik

Nazwa systematyczna

Liparis Rich.
Orchideis Eur. Annot. 21, 30, 38. Aug-Sep 1817^[3]

Synonimy

Alipsa Hoffmanns.
Anistylis Raf.
Apation Blume ex Ridl.
Blepharoglossum (Schltr.) L.Li
Cestichis Thouars ex Pfitzer
Diteilis Raf.
Dituilis Raf.
Empusa Lindl.
Empusaria Rchb.
Iebine Raf.
Leptorkis Thouars
Mesoptera Raf.
Paliris Dumort.
Platystyliparis Marg.
Platystylis Lindl.
Pseudorchis Gray
Sturmia Rchb.
Ypsilorchis Z.J.Liu, S.C.Chen & L.J.Chen^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Lipiennik (Liparis Rich.) – rodzaj roślin należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Należy do niego 424^[5]–425 gatunków^[6]. Występują one na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej i tam są najbardziej zróżnicowane^[5]^[7]. Nieliczne gatunki rosną w strefie umiarkowanej półkuli północnej w Azji Wschodniej^[5], w Ameryce Północnej (trzy gatunki)^[8], jeden gatunek (obecny także w Ameryce Północnej) występuje w Europie – lipiennik Loesela (Liparis loeselii)^[9]. Jest to jedyny przedstawiciel rodzaju występujący w Polsce^[10] i zarazem gatunek typowy rodzaju^[3].

Systematyka

Synonimy taksonomiczne^[3]

Alipsa Hoff., Mesoptera Raf., Paliris Dumort., Pseudorchis S. F. Gray, Sturmia H. G. L. Reich.

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z siedmiu rodzajów plemienia Malaxideae w obrębie podrodziny epidendronowych (Epidendroideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych^[2]^[6]^[11].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss., podrodzina Liparidoideae Luerss., plemię Liparideae Pfitzer, podplemię Liparidinae Lindl. ex Miq., rodzaj lipiennik (Liparis Rich.)^[12].

Wykaz gatunków^[13]^[14]^[15]^[4]

Liparis aaronii P.J.Cribb & B.A.Lewis
Liparis abyssinica A.Rich.
Liparis acaulis Schltr.
Liparis acuminata Hook.f.
Liparis acutissima Rchb.f.
Liparis affinis (Blume) Lindl.
Liparis alata A.Rich.
Liparis alpina P.Royen
Liparis altigena Schltr.
Liparis amabilis Fukuy.
Liparis ambohimangana Hermans
Liparis amboinensis J.J.Sm.
Liparis amesiana Schltr.
Liparis anatina Szlach.
Liparis anceps Schltr.
Liparis andringitrana Schltr.
Liparis anemophila Schltr.
Liparis angustilabris (F.Muell.) Blaxell
Liparis angustioblonga P.H.Yang & X.H.Jin
Liparis anopheles J.J.Wood
Liparis anthericoides H.Perrier
Liparis aphylla G.A.Romero & Garay
Liparis apiculata Schltr.
Liparis aptenodytes J.J.Sm.
Liparis arachnites Schltr.
Liparis araneola Ridl.
Liparis arcuata J.J.Sm.
Liparis arnoglossophylla (Rchb.f.) Hemsl.
Liparis arrigens J.J.Sm.
Liparis ascendens P.J.Cribb
Liparis asinacephala W.Suarez & Cootes
Liparis assamica King & Pantl.
Liparis atropurpurea Lindl.
Liparis atrosanguinea Ridl.
Liparis aurantiorbiculata J.J.Wood & A.L.Lamb
Liparis auriculata Blume ex Miq.
Liparis auriculifera J.J.Sm.
Liparis aurita Ridl.
Liparis averyanoviana Szlach.
Liparis balansae Gagnep.
Liparis barbata Lindl.
Liparis bathiei Schltr.
Liparis bautingensis Tang & F.T.Wang
Liparis beccarii Ridl.
Liparis beckeri R.J.V.Alves
Liparis beddomei Ridl.
Liparis benguetensis (Ames) Schltr.
Liparis bernieri Frapp. ex Cordem.
Liparis bibullata J.J.Sm.
Liparis bicolor J.J.Sm.
Liparis bicornis Ridl.
Liparis bicuspidata J.J.Sm.
Liparis biglobulifera J.J.Sm.
Liparis biloba Wight
Liparis bilobulata J.J.Sm.
Liparis bistriata C.S.P.Parish & Rchb.f.
Liparis bleyi J.J.Sm.
Liparis bontocensis Ames
Liparis bootanensis Griff.
Liparis bowkeri Harv.
Liparis brachyglottis Rchb.f. ex Trimen
Liparis brachystalix Rchb.f.
Liparis brachystele Ridl.
Liparis bracteata T.E.Hunt
Liparis brassii Ormerod
Liparis brevicaulis Schltr.
Liparis brookesii Ridl.
Liparis brunnea Ormerod
Liparis brunneolobata Kerr
Liparis brunnescens Schltr.
Liparis bulbophylloides H.Perrier
Liparis caillei Finet
Liparis calcarea Schltr.
Liparis caloglossa Schltr.
Liparis campylostalix Rchb.f.
Liparis capensis Lindl.
Liparis cardiophylla Ames
Liparis caricifolia Schltr.
Liparis carinatisepala J.J.Sm.
Liparis carnicolor Ormerod
Liparis cathcartii Hook.f.
Liparis caulescens Frapp. ex Cordem.
Liparis cauliflora Merr.
Liparis celebica Schltr.
Liparis cespitosa (Lam.) Lindl.
Liparis chalandei Finet
Liparis chapaensis Gagnep.
Liparis cheniana X.H.Jin
Liparis chimanimaniensis G.Will.
Liparis chlorantha Schltr.
Liparis chungthangensis Lucksom
Liparis cinnabarina J.J.Sm.
Liparis cladophylax Schltr.
Liparis clareae Hermans
Liparis clavigera Ridl.
Liparis cleistogama J.J.Sm.
Liparis clypeolum (G.Forst.) Lindl.
Liparis coelogynoides (F.Muell.) Benth.
Liparis cogniauxiana F.Barros & L.R.S.Guim.
Liparis collinsii B.Gray
Liparis condylobulbon Rchb.f.
Liparis congesta Ridl.
Liparis conopea Aver.
Liparis cordifolia Hook.f.
Liparis cordiformis C.Schweinf.
Liparis crassibasis J.J.Sm.
Liparis crenulata (Blume) Lindl.
Liparis crispifolia Rchb.f.
Liparis cumingii Ridl.
Liparis cyclostele Schltr.
Liparis cymbidiifolia J.J.Sm.
Liparis cyperifolia Ridl.
Liparis dalessandroi Dodson
Liparis dalzellii Hook.f.
Liparis damingshanensis L.Wu & Y.S.Huang
Liparis decurrens (Blume) Rchb.f. ex Ridl.
Liparis deflexa Hook.f.
Liparis deistelii Schltr.
Liparis delicatula Hook.f.
Liparis dendrochiloides Seidenf. ex Aver.
Liparis densa Schltr.
Liparis disepala Rchb.f.
Liparis distans C.B.Clarke
Liparis dolichobulbos Schltr.
Liparis dolichostachys Schltr.
Liparis dongchenii Lucksom
Liparis downii Ridl.
Liparis draculoides E.W.Greenw.
Liparis dryadum Schltr.
Liparis dumaguetensis Ames
Liparis dunnii Rolfe
Liparis duthiei Hook.f.
Liparis elegans Lindl.
Liparis elegantula Kraenzl.
Liparis elliptica Wight
Liparis elmeri (Ames) Schltr.
Liparis elongata Fukuy.
Liparis emarginata Aver.
Liparis epiphytica Schltr.
Liparis esquirolii Schltr.
Liparis exaltata Ridl.
Liparis exilis J.J.Sm.
Liparis fantastica Ames & C.Schweinf.
Liparis fargesii Finet
Liparis ferruginea Lindl.
Liparis ficicola Schltr.
Liparis filiformis Aver.
Liparis finetiana Schltr.
Liparis finisterrae Schltr.
Liparis firma J.J.Sm.
Liparis fissilabris Tang & F.T.Wang
Liparis flabellata J.J.Sm.
Liparis flammula Frapp. ex Cordem.
Liparis flavescens (Thouars) Lindl.
Liparis fleckeri Nicholls
Liparis foetulenta J.J.Sm.
Liparis formosana Rchb.f.
Liparis forrestii Rolfe
Liparis fragilis (Ames) Ames
Liparis furcata (Hook.f.) Ridl.
Liparis gamblei Hook.f.
Liparis gautierensis J.J.Sm.
Liparis geelvinkensis J.J.Sm.
Liparis genychila Schltr.
Liparis geophila Schltr.
Liparis gibbsiae J.J.Sm.
Liparis gigantea C.L.Tso
Liparis gjellerupii J.J.Sm.
Liparis glaucescens J.J.Sm.
Liparis glossula Rchb.f.
Liparis glumacea Schltr.
Liparis goodyeroides Schltr.
Liparis govidjoae Schltr.
Liparis gracilenta Dandy
Liparis gracilipes Schltr.
Liparis graciliscapa Schltr.
Liparis graminifolia Ormerod
Liparis grandiflora Ridl.
Liparis greenwoodiana Espejo
Liparis grossa Rchb.f.
Liparis guangxiensis C.L.Feng & X.H.Jin
Liparis habenarina (F.Muell.) Benth.
Liparis hagerupii J.J.Sm.
Liparis halconensis (Ames) Ames
Liparis harketii Killmann & Eb.Fisch.
Liparis hawaiensis H.Mann
Liparis heliophila J.J.Sm.
Liparis hemipilioides Schltr.
Liparis henrici Schltr.
Liparis henryi Rolfe
Liparis hensoaensis Kudô
Liparis hirtzii Dodson
Liparis hirundo Holttum
Liparis hostifolia (Koidz.) Koidz. ex Nakai
Liparis imerinensis Schltr.
Liparis imperatifolia Schltr.
Liparis inamoena Schltr.
Liparis inaperta Finet
Liparis insectifera Ridl.
Liparis jamaicensis Lindl. ex Griseb.
Liparis janowskii J.J.Sm.
Liparis javanica J.J.Sm.
Liparis jovispluvii C.S.P.Parish & Rchb.f.
Liparis jumelleana Schltr.
Liparis kamborangensis Ames & C.Schweinf.
Liparis kamerunensis Schltr.
Liparis kempfii Schltr.
Liparis kempteriana Schltr.
Liparis kemulensis J.J.Sm.
Liparis kenejiae Schltr.
Liparis kerintjiensis J.J.Sm.
Liparis kinabaluensis J.J.Wood
Liparis kiriromensis Tixier
Liparis koreojaponica Tsutsumi, T.Yukawa, N.S.Lee, C.S.Lee & M.Kato
Liparis krameri Franch. & Sav.
Liparis kumokiri F.Maek.
Liparis kwangtungensis Schltr.
Liparis lacerata Ridl.
Liparis lacus J.J.Sm.
Liparis lamproglossa Schltr.
Liparis latialata Mansf.
Liparis latibasis J.J.Sm.
Liparis laticuneata C.Schweinf.
Liparis latifolia Lindl.
Liparis latilabris Rolfe
Liparis laurisilvatica Fukuy.
Liparis lauterbachii Schltr.
Liparis laxa Schltr.
Liparis layardii F.Muell.
Liparis le-ratii Schltr.
Liparis leptopus Schltr.
Liparis letouzeyana Szlach. & Olszewski
Liparis leucophaea Schltr.
Liparis leytensis Ames
Liparis liangzuensis T.P.Lin & W.M.Lin
Liparis liliifolia (L.) Rich. ex Lindl.
Liparis lindeniana (A.Rich. & Galeotti) Hemsl.
Liparis linearifolia (Ames) Ames
Liparis listeroides Schltr.
Liparis loeselii (L.) Rich. – lipiennik Loesela
Liparis loliacea Ridl.
Liparis longicaulis Ridl.
Liparis longipetala Ridl.
Liparis longissima J.J.Sm.
Liparis lutea Ridl.
Liparis luteola Lindl.
Liparis lycopodioides J.J.Sm.
Liparis lydiae Lucksom
Liparis madrensis Soto Arenas, Salazar & R.Jiménez
Liparis magnicallosa Ames
Liparis maingayi (Hook.f.) Ridl.
Liparis major Schltr.
Liparis makinoana Schltr.
Liparis mamillata Aver.
Liparis mannii Rchb.f.
Liparis mantidopsis Szlach.
Liparis maotiensis J.J.Sm.
Liparis mapaniifolia Schltr.
Liparis mentaweiensis J.J.Sm.
Liparis merapiensis Schltr.
Liparis merrillii (Ames) Schltr.
Liparis microblepharon Schltr.
Liparis microcharis Schltr.
Liparis minahassae J.J.Sm.
Liparis miniata Schltr.
Liparis misoolensis Ormerod
Liparis molendinacea G.Will.
Liparis montana (Blume) Lindl.
Liparis mulindana Schltr.
Liparis murkelensis J.J.Sm.
Liparis nakaharae Hayata
Liparis nana Rolfe
Liparis nebuligena Schltr.
Liparis nectarina Frapp. ex Cordem.
Liparis negrosiana Ames
Liparis nephrocardia Schltr.
Liparis nervosa (Thunb.) Lindl.
Liparis neuroglossa Rchb.f.
Liparis nigra Seidenf.
Liparis nigrescens Schltr.
Liparis nugentiae F.M.Bailey
Liparis nutans (Ames) Ames
Liparis nyikana G.Will.
Liparis ochracea Ridl.
Liparis ochrantha Schltr.
Liparis odorata (Willd.) Lindl.
Liparis oligantha Schltr.
Liparis olivacea Lindl.
Liparis oppositifolia Szlach.
Liparis orbiculata L.O.Williams
Liparis ornithorrhynchos Ridl.
Liparis ovalis Schltr.
Liparis palawanensis Ames
Liparis palawensis Tuyama
Liparis pallida (Blume) Lindl.
Liparis pandaneti J.J.Sm.
Liparis panduriformis H.Perrier
Liparis parva Ridl.
Liparis parviflora (Blume) Lindl.
Liparis parvula (Hook.f.) Ridl.
Liparis pauliana Hand.-Mazz.
Liparis pedicellaris Schltr.
Liparis penduliflora Szlach.
Liparis perpusilla Hook.f.
Liparis perrieri Schltr.
Liparis petelotii Gagnep.
Liparis petiolata (D.Don) P.F.Hunt & Summerh.
Liparis petraea Aver. & Averyanova
Liparis petricola (D.L.Jones & B.Gray) Bostock
Liparis phalacrocorax N.Hallé
Liparis philippinensis (Ames) Schltr.
Liparis phyllocardia Schltr.
Liparis pilifera J.J.Sm.
Liparis plantaginea Lindl.
Liparis platychila Schltr.
Liparis platyglossa Schltr.
Liparis platyphylla Ridl.
Liparis platyrachis Hook.f.
Liparis prava Ames
Liparis prianganensis J.J.Sm.
Liparis propinqua Ames
Liparis pseudodisticha Schltr.
Liparis pterosepala N.S.Lee, C.S.Lee & K.S.Lee
Liparis puberula Ridl.
Liparis pullei J.J.Sm.
Liparis pulverulenta Guillaumin
Liparis pumila Aver.
Liparis puncticulata Ridl.
Liparis punctilabris Frapp. ex Cordem.
Liparis purpureoviridis Burkill & Holttum
Liparis purpureovittata Tsutsumi, T.Yukawa & M.Kato
Liparis pygmaea King & Pantl.
Liparis quadribullata Schltr.
Liparis ramosa Poepp. & Endl.
Liparis rectangularis H.Perrier
Liparis reflexa (R.Br.) Lindl.
Liparis refracta J.J.Sm.
Liparis regnieri Finet
Liparis remota J.Stewart & Schelpe
Liparis resupinata Ridl.
Liparis retusa Fawc. & Rendle
Liparis rheedei Lindl.
Liparis rhodochila Rolfe
Liparis rhombea J.J.Sm.
Liparis riparia J.J.Sm.
Liparis rivalis Schltr.
Liparis rivularis Aver.
Liparis rockii Ormerod
Liparis rosseelii Stévart
Liparis rostrata Rchb.f.
Liparis rungweensis Schltr.
Liparis rupestris Griff.
Liparis rusbyi Rolfe
Liparis salassia (Pers.) Summerh.
Liparis sambiranoensis Schltr.
Liparis sasakii Hayata
Liparis saundersiana Rchb.f.
Liparis scaposa Frapp. ex Cordem.
Liparis schistochila Schltr.
Liparis scleriifolia Schltr.
Liparis seidenfadeniana Szlach.
Liparis serpens Garay
Liparis serrulata Schltr.
Liparis siamensis Rolfe ex Downie
Liparis similis Schltr.
Liparis simmondsii F.M.Bailey
Liparis somae Hayata
Liparis sootenzanensis Fukuy.
Liparis sparsiflora Aver.
Liparis spectabilis Schltr.
Liparis spiralipetala J.J.Sm.
Liparis stenoglossa C.S.P.Parish & Rchb.f.
Liparis stenophylla Schltr.
Liparis stenostachya Schltr.
Liparis stolzii Schltr.
Liparis stricklandiana Rchb.f.
Liparis suborbicularis Summerh.
Liparis sula N.Hallé
Liparis superposita Ormerod
Liparis swenssonii F.M.Bailey
Liparis sympodialis Schltr.
Liparis tenella J.J.Sm.
Liparis tenuis Rolfe ex Downie
Liparis tigerhillensis A.P.Das & Chanda
Liparis togensis J.J.Sm.
Liparis torricellensis Schltr.
Liparis torta Hook.f.
Liparis toxopei J.J.Sm.
Liparis trachyglossa Schltr.
Liparis tradescantiifolia (Blume) Lindl.
Liparis tricallosa Rchb.f.
Liparis trichechus J.J.Sm.
Liparis trichoglottis (Ames) Schltr.
Liparis tridens Kraenzl.
Liparis trifoliata J.J.Wood & Ormerod
Liparis tripartita Aver. & Averyanova
Liparis triticea Ridl.
Liparis trullifera Ames & C.Schweinf.
Liparis trulliformis Schltr.
Liparis truncata F.Maek. ex T.Hashim.
Liparis truncatula Schltr.
Liparis truncicola Schltr.
Liparis tschangii Schltr.
Liparis tunensis J.J.Sm.
Liparis udaii S.Misra
Liparis verticillata G.A.Romero & Garay
Liparis vestita Rchb.f.
Liparis vexillifera (Lex.) Cogn.
Liparis viridicallus Holttum
Liparis viridiflora (Blume) Lindl.
Liparis viridipurpurea Griseb.
Liparis vittata Ridl.
Liparis volcanica R.González & Zamudio
Liparis wageneri (Rchb.f.) Rchb.f.
Liparis walakkadensis M.Kumar & Sequiera
Liparis walkeriae Graham
Liparis warpurii Rolfe
Liparis werneri Schltr.
Liparis wightiana Thwaites
Liparis xanthina Ridl.
Liparis yamadae (Tuyama) Fosberg & Sachet
Liparis yongnoana N.S.Lee, C.S.Lee & K.S.Lee
Liparis zaratananae Schltr.
Liparis zosterops N.Hallé

Hybryda

Liparis × jonesii S.L.Bentley

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-11-08] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-11-08] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].
↑ ^a ^b Liparis. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-06-05].
↑ ^a ^b ^c Liparis Rich.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-13].
↑ ^a ^b Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life. [dostęp 2010-08-02]. (ang.).
↑ Xinqi Chen, Paul Ormerod & Jeffrey J. Wood: Liparis Richard. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-10-13].
↑ Lawrence K. Magrath: Liparis Richard. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-10-13].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 532, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Liparis. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-06-05].
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Liparis . The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-16]. (ang.).
↑ Liparis. e-Monocot.org. [dostęp 2016-03-25].
↑ Liparis. The Plant List. [dostęp 2016-03-25].
↑ Liparis. Tropicos.org. [dostęp 2016-03-25].