Dżalal Talabani
Data i miejsce urodzenia | 12 listopada 1933 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 3 października 2017 | ||
6. Prezydent Iraku | |||
Okres | od 7 kwietnia 2005 | ||
Przynależność polityczna | Patriotyczna Unia Kurdystanu | ||
Poprzednik | Ghazi Maszal Adżil al-Jawar (p.o.) | ||
Następca | |||
Przewodniczący Tymczasowej Rady Zarządzającej Iraku | |||
Okres | od 1 listopada 2003 | ||
Przynależność polityczna | Patriotyczna Unia Kurdystanu | ||
Poprzednik | Ijad Allawi | ||
Następca | |||
| |||
|
Dżalal Talabani (arab. جلال طالباني, Jalāl Tālabānī; sorani جەلال تاڵەبانی, Celal Tallebanî; ur. 12 listopada 1933 we wsi Kelkan, zm. 3 października 2017 w Berlinie[1]) – iracki polityk narodowości kurdyjskiej, twórca i w latach 1975–2017 przewodniczący Patriotycznej Unii Kurdystanu – jednej z dwóch głównych partii kurdyjskich w Iraku. Prezydent Iraku od 7 kwietnia 2005 do 24 lipca 2014.
Życiorys
Urodził się w 1933 we wsi Kelkan w południowym Kurdystanie irackim. Jeszcze w wieku 14 lat wstąpił do Demokratycznej Partii Kurdystanu (DPK). W 1953 został członkiem jej komitetu centralnego. W tym samym czasie rozpoczął studia prawnicze. Po uzyskaniu w 1959 tytułu adwokackiego został wcielony do wojska.
Przez lata 60. przewodził biuru politycznemu DPK, jednak wystąpił z partii w 1966 rozczarowany klanowością stronnictwa. Rozpoczął jednocześnie starania o zorganizowanie nowego ugrupowania, które ostatecznie zawiązało się w 1975 jako Patriotyczna Unia Kurdystanu.
Jego stronnictwo stało się szybko głównym oponentem KPD, której przewodził klan Barzanich. Po zakończeniu pierwszej wojny w Zatoce Perskiej w 1991 doszło nawet do wojny domowej między peszmergami obu zwaśnionych stronnictw. Talabani zaakceptował wówczas poparcie islamskiego Iranu.
W 1991 Dżalal Talabani został laureatem nagrody Brunona Kreiskiego.
Po utworzeniu przez Amerykanów Irackiej Rady Zarządzającej Talabani został jednym z jej głównych członków, przewodząc jej w listopadzie 2003. W tym czasie nastąpiła też zmiana w poglądach Talabaniego, który zaczął się dystansować od haseł domagających się niepodległości dla Kurdów i skłaniać się ku federalnemu ustrojowi Iraku.
Pogodzenie obu stronnictw kurdyjskich pozwoliło na stworzenie koalicji wyborczej pod nazwą Demokratyczno-Patriotyczny Alians Kurdystanu, który odniósł przygniatające zwycięstwo w lokalnych wyborach do Zgromadzenia Kurdyjskiego w 2005 oraz zdobył 75 miejsc w irackim Zgromadzeniu Narodowym w zbojkotowanych przez sunnitów wyborach w tym samym roku.
Po wyborach 30 stycznia Talabani został wybrany przez irackie Zgromadzenie Narodowe na prezydenta republiki 7 kwietnia 2005. 11 listopada 2010 dzięki porozumieniu politycznemu przełamującemu ośmiomiesięczny powyborczy impas Zgromadzenie Narodowe dokonało wyboru Talabaniego na drugą kadencję, jeszcze tego samego dnia odbyło się jego zaprzysiężenie[2].
24 lipca 2014 na stanowisku prezydenta zastąpił go wybrany w głosowaniu przez parlament Fu’ad Masum z Patriotycznej Unii Kurdystanu[3].
Przypisy
- ↑ Marc Mc Donald: Jalal Talabani, Kurdish Leader and Iraq’s First Postwar President, Is Dead at 83. nytimes.com, 2017-10-03. [dostęp 2017-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-04)]. (ang.).
- ↑ Polityczny kryzys w Iraku zażegnany. tvn24.pl, 2010-10-11. [dostęp 2010-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-13)]. (pol.).
- ↑ Iraq: Kurdish politician Massoum named president. USA Today, 2014-07-24. [dostęp 2014-07-24]. (ang.).
- p
- d
- e
|
- kursywa - pełniący obowiązki
- PWN: 3985033
- Britannica: biography/Jalal-Talabani
- NE.se: jalal-talabani
- SNL: Jalal_Talabani
- VLE: dzalal-talabani
- Catalana: 0252093
- DSDE: Jalal_al-Talabani