Bahasa Baba

Bahasa Baba ialah sejenis dialek bahasa Melayu yang dituturkan oleh orang-orang Baba di Malaysia, khususnya di Melaka dan Pulau Pinang. Walaupun bahasa ini berasal dari Melaka, bahasa Baba yang dituturkan di Pulau Pinang berbeza dengan bahasa Baba Melaka dalam beberapa aspek.

Pada dasarnya, bahasa Baba ialah satu bahasa campuran antara bahasa Hokkien dengan bahasa Melayu. Walaupun kebanyakan nahu bahasa Baba berasal daripada bahasa Melayu, bahasa Baba berbeza daripada bahasa Melayu dalam kebanyakan aspek yang utama dan oleh itu, merupakan satu bahasa yang berasingan. Antara perbezaan ini adalah:

• Bahasa Baba telah menyerap banyak perkataan Cina, umpamanya lai untuk 'datang', dan banyak lagi kecenderungan ke arah sintaksis Hokkien, khususnya bagi idea-idea yang abstrak, yang tidak difahami oleh orang-orang Melayu.
• Orang-orang Baba tidak tahu akan kebanyakan perkataan dan sintaksis bahasa Melayu.
• Bahasa Baba telah mengubah kebanyakan sebutan bahasa Melayu, termasuk juga sebutan bahasa Hokkien.
• Orang-orang Baba menggunakan peribahasa Cina dengan lebih meluas, berbanding peribahasa Melayu.
• Bentuk ayat bahasa Baba berbeza daripada bahasa basahan orang Melayu. Umpamanya, "Ibu bapanya sedang makan di meja" disebut "Dia punya mak-bapa ada dudok makan do sblah punya mejah". Selain itu, mereka menggunakan kata ganti 'ini' dan 'itu' mendahului kata nama, iaitu berbeza dengan bahasa Melayu.
• Orang-orang Baba tidak tahu tentang perkataan-perkataan yang berhubung dengan agama Islam.

Perbendaharaan kata

Kata ganti nama

• saya = goa (我code: zh is deprecated góa)
• anda = lu (汝code: zh is deprecated )
• dia = i (伊code: zh is deprecated i)
• kita = wa lang (我人code: zh is deprecated góa lâng)

Perkataan berkaitan dengan hubungan sanak saudara

Perkataan-perkataan yang berkaitan dengan hubungan sanak saudara semuanya adalah daripada bahasa Hokkien kecuali mak, adik, dan abang:

• ayah = 'ntia (爹code: zh is deprecated tia)
• datuk = 'ngkong (公code: zh is deprecated kong)
• kakak = tachi (大姊code: zh is deprecated tōa-chí)
• bapa saudara = impek (伯code: zh is deprecated peh)
• adik bapa = nchek (叔code: zh is deprecated chek)
• suami kakak = chau (姐夫code: zh is deprecated chiá-hu)

Perkataan berkaitan dengan rumah

• ibu rumah = tiaⁿ (廳code: zh is deprecated thiaⁿ)
• kawasan tengah tanpa bumbung = chimchi (深井code: zh is deprecated chhim-chiⁿ)
• tingkat atas = loteng (樓頂code: zh is deprecated lâu-téng)
• serambi dalam = pangkeng (房間 pâng-keng)
• serambi luar tanpa bumbung = la-peⁿ (樓板? lau-piⁿ)
• lampu = teng atau tanglung (燈籠code: zh is deprecated teng-liong)
• meja = toh (桌code: zh is deprecated toh)
• permaidani = tanak (毯仔code: zh is deprecated thán-á)
• cat = chat (漆code: zh is deprecated chhat)

Bagaimanapun, peralatan dapur diberi nama Melayu, kecuali barangan jenis Cina seperti:

• teko = tekuan (茶壺code: zh is deprecated tê-kòan)
• sudu sup = tngsi (湯匙code: zh is deprecated thng-sî)
• cerek = teko (茶壺code: zh is deprecated tê-kó͘)

Terdapat satu pengecualian, iaitu sumpit yang berasal daripada bahasa Melayu, "sepit" (iaitu penyepit). Orang-orang Baba menggunakan perkataan Melayu bagi perkara memasak, kecuali 'mengukus' yang dipanggil tīm (燖code: zh is deprecated ). Bagaimanapun, kebanyakan masakan mereka diberi nama Cina seperti bami, tauyu, kianchai, kuchai, dan sebagainya. Beberapa jenis pakaian juga diberi nama Cina.

Perkataan berkaitan dengan agama

Perkataan-perkataan berkaitan dengan agama menunjukkan lagi satu aspek pengaruh budaya Cina dalam kehidupan orang Baba:

• tokong = bio (廟code: zh is deprecated biō)
• tokong besar atau dewa Cina = tokong (mungkin daripada nama dewa, Tua Pek Kong (大伯公code: zh is deprecated Tōa-Peh Kong))
• membakar colok = sio-hio (燒香code: zh is deprecated sio-hiuⁿ)
• melutut = kui (跪code: zh is deprecated kūi)

Lihat juga

• Baba
• Dondang sayang

Rujukan

• Victor Purcell. Orang-orang Cina di Tanah Melayu. Diterjemahkan oleh Nik Hasnaa Nik Mahmood. Penerbit Universiti Teknologi Malaysia (1997). ISBN 983-52-0095-5