C'h

Page d’aide sur la police de caractères Unicode

Cette page contient des caractères spéciaux ou non latins. S’ils s’affichent mal (▯, ?etc.), consultez la page d’aide Unicode.

Page d’aide sur l’homonymie

Pour les articles homonymes, voir CH.

C apostrophe H
CʼH cʼh
CʼH cʼh
Graphies
Capitale CʼH
Bas de casse cʼh
Utilisation
Alphabets breton
Phonèmes principaux [h], [x] ou [ɣ]
modifier Consultez la documentation du modèle

C'h (minuscule c'h), appelé C apostrophe H, est un trigramme de l'alphabet latin composé d'un c, d’une apostrophe et d’un h.

Linguistique

Le trigramme « cʼh » est utilisé en breton où il est prononcé « c skrab h »[1]. Dans d’autres langues, le trigramme peut se rencontrer dans les noms, de lieu ou de personnes, d’origine bretonne.

En breton, il est considéré comme une seule lettre, mais est utilisé pour représenter plusieurs phonèmes. Il correspond (sans tenir compte des variantes dialectales de prononciation) :

Il a donc une prononciation distincte du digramme ch de cette même langue, qui correspond à la consonne fricative post-alvéolaire sourde [ʃ] (comme en français).

Histoire

L’ancêtre du trigramme est le digramme ch, qui est, par ailleurs, toujours présent en breton. L'apostrophe a été introduite en 1659 par le père Julien Maunoir dans son ouvrage Le Sacré-Collège de Jésus (livre de catéchisme en breton, avec dictionnaire, grammaire et syntaxe), et cette nouvelle distinction a alors permis d’améliorer la correspondance graphie-phonie.

L'abandon de l’apostrophe dans la francisation des noms bretons est une erreur courante. Pour les toponymes, quelques communes de Bretagne comme Gommenec'h (22), Kermoroc'h (22), Ploulec'h (22), Plourac'h (22), Guilligomarc'h (29), Plouezoc'h (29) ont conservé l'apostrophe dans le code officiel géographique, mais d'autres l’ont perdue comme Brech (56), Le Juch (29), Pont-de-Buis-lès-Quimerch (29), Tourch (29).

Ordre alphabétique

Dans l'alphabet breton, le CʼH est classé entre le CH et le D, le CH étant lui-même classé après B (cette langue n'utilise pas le C seul).

Cependant, il existe aussi un ancien ordre alphabétique où le trigramme se trouve entre le « ch » et le « i », le « ch » étant alors classé après le « h »[2].

Représentation informatique

Clavier C’hwerty par l’association KAD (Korvigelloù An Drouizig).

Il n’existe aucun encodage du ‹ cʼh › sous la forme d’un seul caractère. Il est toujours réalisé en accolant la lettre ‹ c ›, une apostrophe et la lettre ‹ h ›.

Comme apostrophe, l’Office public de la langue bretonne recommande pour ce trigramme l'utilisation de la lettre modificative apostrophe ‹ ʼ › (U+02BC ; cf. le Common Locale Data Repository (CLDR)[3]), mais les utilisateurs emploient couramment l’apostrophe typographique ‹ ’ › (U+2019), ou encore l’apostrophe dactylographique ‹ ' › (U+0027).

Unicode (latin de base, lettres modificatives avec chasse) :

  • Capitale CʼH : U+0043 U+02BC U+0048
  • Majuscule Cʼh : U+0043 U+02BC U+0068
  • Minuscule cʼh : U+0063 U+02BC U+0068

Références

  1. Christian Gouerou, « Le c’h met-il en péril la République ? », sur ouest-france.fr, .
  2. The Alphabets of Europe Breton brezhoneg Version 1.2, sur le site de Michael Everson.
  3. CLDR

Voir aussi

Articles connexes

Liens externes

  • (en) Latin small letter C apostrophe H, ScriptSource.
v · m
Digrammes
  • Aa
  • Áa
  • Ää
  • Ae
  • Äe
  • Ãe
  • Ah
  • Äh
  • Ai
  • Ái
  • Äi
  • Ãi
  • Am
  • Âm
  • An
  • Án
  • Àn
  • Ân
  • Än
  • Ån
  • Ao
  • Ão
  • Aq
  • Au
  • Äu
  • Aw
  • Ay
  • Äy
  • Bb
  • Bd
  • Bh
  • Bj
  • Bm
  • Bp
  • Bv
  • Bw
  • Bz
  • Cc
  • Čč
  • Cg
  • Ch
  • Čh
  • Ci
  • Ck
  • Cn
  • Cr
  • Cs
  • Cu
  • Cx
  • Cz
  • Dc
  • Dd
  • Dg
  • Dh
  • Dj
  • Dl
  • Dm
  • Dn
  • Dp
  • Dq
  • Dr
  • Dt
  • Dv
  • Dw
  • Dx
  • Dy
  • Dz
  • Ea
  • Éa
  • Ee
  • Ée
  • Éé
  • Èè
  • Ëe
  • Eh
  • Ei
  • Éi
  • Ej
  • Em
  • Ém
  • Êm
  • En
  • Én
  • Èn
  • Ên
  • Eo
  • Eq
  • Eu
  • Ew
  • Êw
  • Ey
  • Ɛa
  • Ɛɛ
  • Ɛɣ
  • Ɛn
  • Ɛŋ
  • Əə
  • Ǝǝ
  • Ff
  • Fh
  • Fj
  • Fx
  • Gb
  • Gc
  • Ge
  • Gg
  • Gh
  • Gi
  • Gj
  • Gk
  • Gl
  • Gm
  • Gn
  • Go
  • Gq
  • Gr
  • Gu
  • Gv
  • Gw
  • Ǥw
  • G̱w
  • Gx
  • Gy
  • Hh
  • Hi
  • Hj
  • Hl
  • Hm
  • Hn
  • Hr
  • Hs
  • Hu
  • Hv
  • Hw
  • Hx
  • Ia
  • Ie
  • Ig
  • Ih
  • Ii
  • Íi
  • Ɨɨ
  • Ij
  • Il
  • Im
  • Ím
  • In
  • Ín
  • Ìn
  • În
  • Io
  • Ío
  • Iq
  • Iu
  • Iw
  • Ix
  • Ɩɣ
  • Ɩɩ
  • Ɩn
  • Ɩ́n
  • Ɩ̀n
  • Jh
  • Jj
  • Jr
  • Jx
  • Kf
  • Kg
  • Kh
  • Ki
  • Kj
  • Kk
  • Kl
  • Km
  • Kn
  • Kp
  • Kr
  • Ks
  • Ku
  • Kw
  • Ƙw
  • Ḵw
  • Kx
  • Ky
  • Ƙy
  • Kz
  • Lh
  • Lj
  • Ll
  • Ḷḷ
  • Lv
  • Lw
  • Lx
  • Ly
  • Mb
  • Md
  • Mf
  • Mg
  • Mh
  • Ml
  • Mm
  • Mn
  • Mp
  • Mt
  • Mv
  • Mw
  • Mx
  • Nb
  • Nc
  • Nd
  • Nf
  • Ng
  • Ńg
  • Ñg
  • Nh
  • Ni
  • Nj
  • Nk
  • Nm
  • Ńm
  • Nn
  • Np
  • Nq
  • Nr
  • Ns
  • Nt
  • Nw
  • Nx
  • Ny
  • Nÿ
  • Nz
  • Ŋg
  • Ŋk
  • Ŋn
  • Ŋm
  • Ŋv
  • Ŋw
  • Ŋy
  • Oa
  • Oe
  • Õe
  • Oh
  • Öh
  • Oi
  • Ói
  • Òi
  • Öi
  • Õi
  • Om
  • Ôm
  • On
  • Ôn
  • Ön
  • Oo
  • Óo
  • Öö
  • Õõ
  • Oq
  • Or
  • Ou
  • Õu
  • Ow
  • Ôw
  • Oy
  • Öy
  • Øy
  • Ɔn
  • Ɔŋ
  • Ɔɔ
  • Œu
  • Pf
  • Ph
  • Pl
  • Pm
  • Pn
  • Pp
  • Ps
  • Pt
  • Pw
  • Qg
  • Qh
  • Qk
  • Qo
  • Qq
  • Qu
  • Qv
  • Qw
  • Qy
  • Rd
  • Rh
  • Rl
  • Rm
  • Rn
  • Rp
  • Rr
  • Rs
  • Rt
  • Rw
  • Rz
  • Sc
  • Sg
  • Sh
  • Şh
  • Si
  • Sj
  • Sk
  • Sl
  • Sp
  • Sr
  • Ss
  • Šš
  • St
  • Sv
  • Sx
  • Sy
  • Sz
  • Tc
  • Tf
  • Tg
  • Th
  • Ti
  • Tj
  • Tl
  • Tm
  • Tn
  • Tp
  • Tr
  • Ts
  • Ts̃
  • Tt
  • Tx
  • Tw
  • Tx
  • Ty
  • Tz
  • Ua
  • Uc
  • Ue
  • Ùe
  • Ûe
  • Ug
  • Uh
  • Üh
  • Ui
  • Üi
  • Úi
  • Um
  • Úm
  • Un
  • Ún
  • Ùn
  • Ün
  • Uo
  • Uu
  • Úu
  • Üü
  • Ʉʉ
  • Uq
  • Ur
  • Uw
  • Ux
  • Uy
  • Ʊn
  • Ʊʊ
  • Ʋʋ
  • Vb
  • Vg
  • Vh
  • Vk
  • Vn
  • Vv
  • Wh
  • Wr
  • Wu
  • Ww
  • Wx
  • Xf
  • Xg
  • Xh
  • Xi
  • Xk
  • Xu
  • Xw
  • X̱w
  • Xx
  • Xy
  • Ye
  • Yh
  • Yi
  • Yk
  • Ym
  • Yn
  • Yr
  • Yu
  • Yw
  • Yx
  • Yy
  • Zd
  • Zh
  • Zi
  • Zl
  • Zm
  • Zr
  • Zs
  • Zv
  • Zw
  • Zz
Trigrammes
  • Aai
  • Aan
  • Ään
  • Abh
  • Adh
  • Aei
  • Aen
  • Agh
  • Aim
  • Ain
  • Aío
  • Amh
  • Aoi
  • Aon
  • Aoñ
  • Aou
  • Aoû
  • Aɔn
  • Aqh
  • Aye
  • Bhf
  • Ccs
  • C'h
  • Chd
  • Chh
  • Chi
  • Chj
  • Chs
  • Chw
  • Chz
  • Ckh
  • Ddh
  • Ddz
  • Dlh
  • Drz
  • Dsh
  • Dtc
  • Dzi
  • Dzh
  • Dzv
  • Dzs
  • Eai
  • Eái
  • Eau
  • Een
  • Ëën
  • Ein
  • Eoi
  • Eqh
  • Eun
  • Euñ
  • Ɛan
  • Ɛɛn
  • Fsh
  • Geü
  • Gðs
  • Ggw
  • Ggy
  • Ghj
  • Ghw
  • Gli
  • Gln
  • Gni
  • Gqh
  • Guë
  • Güe
  • Hhw
  • Hml
  • Hng
  • Hny
  • Iai
  • Idh
  • Igh
  • Ign
  • Iin
  • Ïïn
  • Ije
  • Ilh
  • Ill
  • Iqh
  • Iúi
  • Ɩɩn
  • Jyu
  • K'h
  • K'u
  • Khu
  • Khw
  • Kng
  • Kwh
  • L·L
  • Lli
  • Lly
  • Lwh
  • Lyw
  • Mgb
  • Nch
  • Ndh
  • Ndl
  • Ndr
  • Ndz
  • Ng'
  • Ngb
  • Ngc
  • Ngg
  • Ngh
  • Ngk
  • Ngm
  • Ngq
  • Ngv
  • Ngw
  • Ngx
  • Nkc
  • Nkh
  • Nkp
  • Nkx
  • Nng
  • Nny
  • Nph
  • Npl
  • Nqh
  • Nrh
  • Ntc
  • Ntl
  • Ntr
  • Nts
  • Ntx
  • Nyh
  • Nyk
  • Nyw
  • Nzh
  • Nzv
  • Ŋgb
  • Obh
  • Odh
  • Oen
  • Oeu
  • Ogh
  • Oin
  • Oío
  • Omh
  • Ooi
  • Oon
  • Öön
  • Oqh
  • Ous
  • Ɔɔn
  • Pjh
  • Plh
  • Pmw
  • Psh
  • Quh
  • Rlw
  • Rnd
  • Rng
  • Rnw
  • Rrh
  • Rrw
  • Rtn
  • Rtw
  • S-c
  • S-g
  • Sch
  • Sci
  • Skj
  • Ssi
  • Sth
  • Stj
  • Ssz
  • Tcg
  • Tch
  • Thn
  • Ths
  • Thw
  • Tjh
  • Tlh
  • Tnh
  • Tnw
  • Tny
  • Tsg
  • Tsh
  • Tsj
  • Tsv
  • Tsz
  • Tth
  • Ttl
  • Tts
  • Tty
  • Txh
  • Tyh
  • Tyw
  • Uai
  • Uin
  • Uío
  • Uqh
  • Urr
  • Uun
  • Üün
  • Ʊʊn
  • Vkh
  • Xhw
  • Xkh
  • Zzs
Tétragrammes
  • Dsch
  • Eeuw
  • Ieuw
  • Ntsh
  • S-cc
  • S-ch
  • S-gg
  • Szcz
  • Tsch
v · m
Apostrophe
Signe de ponctuation
  • ’ (apostrophe typographique)
  • ' (dactylographique)
Lettres latines
  • ʼ (lettre apostrophe)
  • ˮ (double apostrophe)
  • Ꞌ ꞌ (saltillo)
  • ʻ (apostrophe culbutée)
  • ʾ (demi-anneau)
Combinaisons
  • Aʼ aʼ (A apostrophe)
  • Cʼ cʼ (C apostrophe)
  • Eʼ eʼ (E apostrophe)
  • Fʼ fʼ (F apostrophe)
  • Gʼ gʼ (G apostrophe)
  • Gʻ gʻ (G apostrophe culbutée)Iʼ iʼ (I apostrophe)
  • Hʼ hʼ (H apostrophe)
  • Ḣʼ ḣʼ (H point en chef apostrophe)
  • Kʼ kʼ (K apostrophe)
  • Lʼ lʼ (L apostrophe)
  • Nʼ nʼ (N apostrophe)
  • Oʼ oʼ (O apostrophe)
  • Oʻ oʻ (O apostrophe culbutée)
  • Pʼ pʼ (P apostrophe)
  • Qʼ qʼ (Q apostrophe)
  • Rʼ rʼ (R apostrophe)
  • Śʼ śʼ (S accent aigu apostrophe)
  • Tʼ tʼ (T apostrophe)
  • Uʼ uʼ (U apostrophe)
  • Ūʼ ūʼ (U macron apostrophe)
  • ʼb (apostrophe B)
  • ʼd (apostrophe D)
  • ʼm (apostrophe M)
  • ʼn (apostrophe N)
  • ʼw (apostrophe W)
  • ʼy (apostrophe Y)
Digrammes ou trigrammes latins
  • C'h cʼh (C apostrophe H)
  • Chʼ chʼ (CH apostrophe)
  • C̲h̲ʼ c̲h̲ʼ (CH souligné apostrophe)
  • Ghʼ ghʼ (GH apostrophe)
  • Khʼ khʼ (KH apostrophe)
  • Kyʼ kyʼ (KY apostrophe)
  • Ngʼ ngʼ (NG apostrophe)
  • Qyʼ qyʼ (QY apostrophe)
  • Qwʼ qwʼ (QW apostrophe)
  • Tsʼ tsʼ (TS apostrophe)
  • Tswʼ tswʼ (TSW apostrophe)
  • Twʼ twʼ (TW apostrophe)
Lettres cyrilliques
  • К’ (ka apostrophe)
  • Ӄ’ (ka crochet apostrophe)
  • П’ (pé apostrophe)
  • Т’ (té apostrophe)
  • Чʼ (ché apostrophe)
  • icône décorative Portail de l’écriture
  • icône décorative Portail de la Bretagne